Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları

Büyüme basamakları

Beslenme önerileri

Motor-Mental Gelişim

Rutin bakımlar

Aşılar

DaBT – İPA – Hib: Difteri, Aselüler Boğmaca, Tetanoz, İnaktif Polio, Hemofilus Influenza Tip b Aşısı (Beşli Karma Aşı)

KPA: Konjuge Pnömokok Aşısı

KKK: Kızamık, Kızamıkçık, Kabakulak Aşısı

DaBT – İPA: Difteri, Aselüler Boğmaca, Tetanoz, İnaktif Polio Aşısı (Dörtlü Karma Aşı)

OPA: Oral Polio Aşısı (Çocuk Felci Aşısı)

Td: Erişkin Tipi Defteri – Tetanoz Aşısı

Meningokok aşısı

Rotavirüs aşısı

HPV aşısı

Boğmaca, hızlı gelişen bulaşıcı bir solunum yolu enfeksiyon hastalığıdır. Her yaşta görülebilir ancak 1 yaş altı bebeklerde boğmaca, ciddi sağlık sorunlarına yol açabilir. Bu nedenle karma aşı kapsamında boğmaca aşısı rutin aşı takviminde yer alır.

Boğmaca, “Beşli Karma Aşı” ile 2. ayda, 4. ayda ve 6. ayda uygulanır. Ayrıca 18. ayda uygulanan bir tekrar dozu vardır. Toplamda 4 doz uygulanır. 48. ayda dörtlü karma aşı içerisinde uygulanan bir doz daha bulunmaktadır.

Çocuk felci (poliomyelit) poliovirüs denen bir virüsün sinir sistemine saldırması sonucu oluşan bir hastalıktır. Çocuk felcini en fazla geçirme tehdidi altında olan yaş grubu 5 yaşından küçük çocuklardır.

Dünya Sağlık Örgütü (WHO) verilerine göre, her 200 çocuk felci enfeksiyonundan 1’i kalıcı felce neden olmaktadır. Bununla birlikte, 1988’deki küresel çocuk felcinin yok edilmesi girişimi sayesinde, Amerika, Avrupa, Batı Pasifik ve Güneydoğu Asya gibi bölgeler bu hastalığı eredike etmişlerdir.

İnaktif Çocuk Felci aşısı (İPA), 2. ayını, 4. ayını, 6. ayını ve 18. ayını tamamlayan bebeklere toplam 4 defa olmak üzere “Beşli Karma Aşı” içerisinde uygulanmaktadır. 48. aydan itibaren “Dörtlü Karma Aşı” içerisinde de yapılmaktadır.

Oral (canlı) polia aşısı, 6 ve 18. aylarda ağız yolu ile uygulanmaktadır.

Difteri, Corynebacterium Diphtheriae adı verilen bakterinin yol açtığı iltihabi bir solunum yolu hastalığıdır. Bakteri kişiden kişiye; yakın temas yoluyla veya hasta birey tarafından kullanılmış kontamine fincan veya mendil gibi nesnelerle temas yoluyla yayılır. Ayrıca damlacık enfeksiyonu denilen hasta kişinin hapşırma ya da öksürmesi yoluyla diğer bireylere bulaşabilir.

Bebeklerde “Beşli Karma Aşı” ile 2. ayda, 4. ayda, 6. ayda ve 18. ayda uygulanır. Aynı zamanda 48. ayda dörtlü karma aşı içerisinde ve 13. yaştan itibaren Td aşısı içerisinde uygulanır. Yetişkinlerde uygun aralıklarla yapılmış 3 doz veya bebeklerde karma aşı içinde yapılan 4 doz difteri aşısı ile %95’ten fazla koruyuculuk sağlanır.

Hepatit A hastalığı, Hepatit A virüsünün bulaşması sonucu ortaya çıkan bir karaciğer enfeksiyonudur. Hepatit A, sosyoekonomik durum ve bölgelere göre farklılık göstermekle birlikte tüm dünyada yaygın olarak görülmektedir. Hastalıkla sonbahar ve kışın ilk aylarında daha sık karşılaşılmaktadır.

Ülkemizde 2012 yılı sonunda çocukluk dönemi aşı takvimine girmiş olup 1 Mart 2011 ve daha sonra doğan çocuklara 18 ve 24 ay sonunda olmak üzere 2 doz şeklinde uygulanmaktadır.

Hepatit B, karaciğeri etkileyen ciddi bir hastalıktır ve Hepatit B virüsü nedeniyle ortaya çıkar. Hepatit B virüsü kan, cinsel yol ve vücut sıvılarının (tükürük, salya) yakın teması ile bulaşıyor. Hepatit B, doğum esnasında anneden bebeğe geçebilmektedir. Dünyada 400 milyon, Türkiye’de ise 3 milyon kişi Hepatit B virüsü taşımaktadır. Tedavi uygulanmadığı takdirde siroz ve karaciğer kanseri gelişme riski bulunmakta, bu durumda karaciğer nakli gündeme gelebilmktedir.

Hepatit B aşısı, bebeklerde ilk dozu doğumdan sonraki ilk 72 saat içinde, tercihen 24 saat içinde uygulanmalıdır. 1. ayın sonunda 2. doz ve 6. ayın sonunda da 3. dozu uygulanır. 3 doz hepatit B aşısından sonra yetişkinlerin %90’dan fazlasında, bebek-çocukların ve 19 yaşa kadar olan kişilerin %95’inde koruyuculuk sağlanır.

Hem kadınlarda hem erkeklerde görülen genital siğiller, cinsel yolla bulaşan HPV enfeksiyonun genital bölgedeki belirtisidir. “Kondiloma aküminata” olarak da adlandırılır.  HPV virüsünün (Human papilloma virus – İnsan papilloma virüsü) 200’den fazla çeşidi bulunur ve bunlardan 40’ı genital siğillere neden olur. En çok siğillere yol açan tip HPV 6 ve HPV 11’dir. Bu tipler kansere yol açmamaktadır.

HPV’nin,  ağız, bademcik ve boğaz bölgesini tutan ‘orofaringeal kanserler’ ile serviks (rahim ağzı),anüs, vajina, vestibulum bölgesini tutan ‘anogenital kanserlere’ neden olabilen tipleri de bulunmaktadır.

2 valanlı ve 4 valanlı iki tip aşısı bulunmaktadır. 9 yaşından itibaren yapılabilir. Cinsel aktif dönem öncesi bireylerin aşılanması önerilir. 13 yaş ve öncesinde 2 doz şeklinde, 14 yaş ve sonrasında ise 3 doz şeklinde aşılama yapılmaktadır.

Kabakulak, tükürük bezlerinin enflamasyonu ile belirgin akut viral bir enfeksiyondur. Çoğunlukla komplikasyona yol açmadan iyileşebilmektedir. En sık rastlanan komplikasyonu beyin zarı ve beynin inflamasyonu olan meningoensefalittir.

Kabakulak aşısı, çocukluk dönemi aşı takviminde KKK (Kızamık, Kızamıkçık, Kabakulak) şeklinde, 12. ayda ve 48. ayda olmak üzere iki doz olarak uygulanmaktadır.

Kızamık özellikle çocukluk çağında çok sık görülen bulaşıcı bir enfeksiyon hastalığıdır. Vücut direncini düşürdüğü için çocuk zatürre, orta kulak iltihabı, menenjite kadar ilerleyebilir. Kızamık hastalığına kızamık virüsü neden olur.

Kızamık aşısı, çocukluk dönemi aşı takviminde KKK (Kızamık, Kızamıkçık, Kabakulak) şeklinde, 12. ayda ve 48. ayda olmak üzere iki doz olarak uygulanmaktadır.

Kızamıkçık kırmızı döküntüler ile kendini gösteren bulaşıcı bir viral enfeksiyon hastalığıdır. Kızamıkçık hastalığında döküntü, hafif ateş, boğaz ağrısı, lenf bezlerinde şişme ve burun akıntısı görülebilir. Çocukluk çağında çok sık görülür ve benzer hastalıklar gibi aşıyla önlenebilir.

Kızamıkçık aşısı, çocukluk dönemi aşı takviminde KKK (Kızamık, Kızamıkçık, Kabakulak) şeklinde, 12. ayda ve 48. ayda olmak üzere iki doz olarak uygulanmaktadır.

Meningokok hastalığı, Neisseria meningitidis bakterisinin neden olduğu, saatler içerisinde ölümle veya görme, işitme sorunları, beyin hasarı, karaciğer, böbrek yetmezliği ve uzuv kaybı ile sonuçlanabilen akut bakteriyel bir hastalıktır.

Enfeksiyon; menenjit ve septisemi (kan zehirlenmesi) olarak görülebilir. Bebekler ve ilk 5 yaştaki çocuklar bağışıklık sistemlerinin gelişmemiş olması ve bakterinin ülkemizde küçük yaş grubunda daha sık görülmesi nedeniyle en önemli risk grubunu oluşturmakla birlikte, ergenlerde ikinci en sık görüldüğü dönemi oluşturur.

Meningokok ACWY ve B şuşlarını barındıran farklı aşılar bulunmak olup, tüm meningokok gruplarını kapsayacak aşılama önerilmektedir.

Aşılara, 2. aydan itibaren başlanabilmekte olup ve uygulamaya başlama dönemine göre farklı zaman şemaları bulunmaktadır.

Pnömokok hastalıkları, pnömokok isimli bakterinin neden olduğu ciddi ve ölümcül olabilen hastalıklardır. Pnömokok bakterisi, hafif olarak değerlendirilebilecek hastalıklardan, ciddi, ölümcül olabilen kan zehirlenmesi ve menenjitte kadar çok çeşitli hastalıklara, yaşam boyu sakatlığa da neden olabilir. 5 yaşından küçük çocuklardaki bakterilerle ortaya çıkan menenjitin(beyin ve omuriliği saran zarın iltihabı) en sık nedenidir. Ayrıca, kan zehirlenmesine (sepsis) zatürreye, otit (kulak iltihabı) ve sinüzite neden olabilir. Zatürrenin hem çocuklarda hem de yetişkinlerde en sık nedeni pnömokok bakterisidir.

Pnömokok aşısı, çocukluk dönemi aşı takviminde KPA (Konjuge pnömokok aşısı) şeklinde, 2., 4. ve 12. ayda olmak üzere üç doz olarak uygulanmaktadır.

Aşılara, 2. aydan itibaren başlanabilmekte olup ve uygulamaya başlama dönemine göre farklı zaman şemaları bulunmaktadır.

Rota virüsü, bağırsak enfeksiyonuna ve ishale neden olan ve çok yüksek bulaşıcılık oranına sahip bir virüstür. Dünya genelinde görülen bu virüs bebeklerde ve çocuklarda ishal başlangıcının ilk sırada gelen nedenidir.

Hemen bütün viral hastalıklarda olduğu üzere düzenli olarak elleri yıkamak gibi iyi hijyen alışkanlıkları rota virüsüne karşı alınabilecek iyi bir önemlidir. Ancak rota virüsü enfeksiyonunu önlemenin en etkili yolu rota virüsü aşısıdır.

Rotavirüs aşısı, ilk doz 15. hafta öncesi uygulanmak üzere, iki ay ara ile 2 ya da 3 doz şeklinde uygulanabilmektedir.

Suçiçeği hastalığı, genellikle erken çocukluk döneminde geçirilen, varisella zoster virüsünün (VZV) neden olduğu, sıklıkla ateşin de eşlik ettiği, yaygın ve kaşıntılı, içi sıvı dolu döküntülerle karakterize, bulaşıcılığı yüksek bir hastalıktır. Suçiçeği hastalığının şiddeti yaşla birlikte artar.

Su çiçeği aşısı, çocukluk dönemi aşı takviminde  12. ayın sonunda uygulanmaktadır.

Tetanoz, bireyin sinir sistemini etkileyen, özellikle de çene ve boyun kaslarında ağrılı kas kasılmalarına yol açan clostridium tetani adı verilen bakteriyel bir toksinin neden olduğu ciddi bir hastalıktır. Tetanoz bireyin solunum sistemine etkileyerek ölümcül olabilmektedir.

Verem hastalığı, yani tıbbi adıyla tüberküloz, hava yoluyla bir bireyden diğerine yayılan, bulaşıcı bir akciğer hastalığıdır. Verem hastalığı Mycobacterium Tuberculosis isimli bakterilerden kaynaklanır. Verem hastalığı tedavi edilebilir ve verem aşısı (BCG) ile önlenebilir bir hastalıktır.

BCG aşısı, aşı takvimine göre doğum sonrası 2. ay tamamlandığında uygulanır.